Son rakamlara baktığımızda kamuda görev yapan 4 milyondan fazla personel bulunuyor. Bunların büyük çoğunluğu kamu personeli olarak görev yapıyor. Bu çalışanların bir bölümü ek iş yapıyor veya yapmak istiyor. Bize de bu konu da çok sayıda soru ulaşıyor. Üstelik bunlar farklı alanlar ile ilgili. Yani kamu personeli kardeşlerimizin bir bölümü şirket ortağı olup olamayacağını merak ederken, bir bölümü müzik albümü çıkarmak istediğini söylüyor. Dizi ve filmlerde rol almak isteyenlerin de sayısı oldukça fazla. Peki kamu personelilar bu işleri yapabilirler mi?
ÇERÇEVEYİ YASA ÇİZİYOR
Yasalar bazı sınırlar getirmesine rağmen kamu personeliların ek iş yapmaları mümkün.
Memurların ve diğer görevlilerin başka işlerde de çalışmaları ile alakalı olarak çerçeveyi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çiziyor. Kanundaki maddeye göre kamu personelilar sosyal güvenlik anlaşması ile bir işyerinde çalışamıyor veya kendi adlarına yine sosyal güvenlik sistemine dahil olarak (Bağ-Kur) işyeri kuramıyor.
Ancak bu bağı kurmadan bazı faaliyetlerde bulunmaları mümkün. İçtihatları da Devlet Personel Başkanlığı’nın görüşlerinden öğreniyoruz. Şimdi bunları bazı örneklerle anlatalım:
MEMURLAR DİZİLERDE VE FİLMLERDE OYNAYABİLİR Mİ? SAHNEYE ÇIKABİLİR Mİ?
Bu işi mesai saatleri dışında yapmak, görevini küçük düşürücü davranışlardan kaçınmak ve sosyal güvenlik ilişkisi kurmamak şartıyla kamu personelilar dizi ya da filmlerde veya tiyatro oyunlarında rol alabiliyor.
Ayrıca sahneye çıkıp şarkı söyleyebiliyor, bir müzik şirketiyle telif protokolü yaparak CD de çıkartabiliyor. 5846 sayılı fikri ve sanat eserleri kanunu kapsamında olmak üzere telif protokolü yapabiliyorlar.
KİTAP YAZABİLİRLER Mİ?
5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 18’inci maddesinde “Bir eserin yapımcısı ya da yayımcısı, fakat eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir.” hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, Devlet Memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her çeşit eser çıkarabileceği, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmeyecektir.
DEVLET MEMURU KÖŞE YAZISI YAZABİLİR Mİ?
Memurun bir yayın kuruluşunda ‘hizmet akdine bağlı şekilde’ köşe yazarlığı yapması mümkün değil. Yani sigortalı şekilde çalışamıyor. Ancak, 657’nin ‘basına bilgi ya da demeç verme’ başlıklı 15’inci maddesine aykırı olmamak şartıyla köşe yazarı olabilir, telif ücreti alabilirler.
DEVLET MEMURU ŞİRKETLERE ORTAK OLABİLİR Mİ?
Memurlar esnaflık veya tüccarlık yapamıyor fakat anonim ve limited firmalara hisse ortağı olabiliyor. Sadece şirketi temsil edici bir pozisyonda olamıyor.
Yani yönetim ve denetim kurullarında görev almamaları gerekmektedir.
ARAÇ KİRASINDAN DA KAZANABİLİRLER
ARABASINI KİRAYA VEREBİLİR Mİ?
Devlet kamu personeliunun aracını kiraya vermesi, Türk Ticaret Kanunu’na göre, (tacir) ya da (esnaf) sayılmayı gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmıyor. Bu yüzden aracını bir şirkete kiraya verebiliyor. Bu yolla para da kazanabiliyor.
Sabah Gazetesi Yazarı Faruk Erdem
HAKEM OLABİLİRLER Mİ?
Memurlar, meslekî faaliyette ya da serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde ya da vakıf üniversitelerinde çalışamaz. Ancak 657 sayılı kanunun 146’ncı maddesi bu konu da bir istisna getirerek “Gençlik ve Spor hizmetleri uygulamasında fiilen görevlendirilecekler hariç” ifadesini kullanmıştır.
Böylece kamu hizmeti yürüten kamu personeliların asli görevlerinden ayrı olarak gençlik ve spor hizmetlerinde görevlendirilebilecekleri ve bunun doğal bir neticesi olarak da ücrete hak kazanacakları sonucu çıkmaktadır.
Tabii bunun için çalışılan kurumun en üst amirinden izin alınması da gerekiyor.
MESAİ SAATLERİ DIŞINDA OLMALI
Borsada hisse senedi alabilirler mi?
Devlet kamu personelilarının yönetim kurulu üyesi, denetçi ya da her ne şekilde olursa olsun şirket personeli olarak anonim firmalarda görev almaları yasaklanmış olmakla beraber, genel itibari ile anonim firmalarda ve kamuya açık anonim firmalarda hisse senedi sahibi olmalarına ilişkin herhangi bir yasak bulunmamaktadır.
Devlet kamu personelilarının herhangi bir görev almamaları kaydıyla genel itibari ile anonim şirketler ile kamuya açık anonim firmalarda pay sahibi olmalarına yasal bir engel bulunmamaktadır.
TELEVİZYONDA PROGRAM SUNABİLİRLER Mİ?
Kamu personelinin bir televizyon kanalında program sunması veya moderatörlük yapması 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili diğer mevzuatta kamu personelilar için belirlenmiş olan ödev, sorumluluk ve yasaklara uyulması, faaliyetin mesai saatleri dışında icra edilmesi, herhangi bir akit ile işverene bağlanılmaması ve sosyal güvenlik kuruluşlarından biriyle ilişkilendirilmemesi halinde mümkün olabilecektir.
BAŞKA HANGİ GELİRLERİ ELDE EDEBİLİRLER?
Gayrimenkul ve menkul geliri elde edebilirler, zirai kazanç sağlayabilirler, bilirkişilik ve hakemlik yapabilirler, sosyal ve mesleki nitelikteki kuruluşların organlarında görev alabilirler.
EĞİTİM VE ÖĞRETİM FAALİYETLERİNDE GÖREV ALABİLİRLER
DİSİPLİN CEZASI VAR
Memurlar yukarıdaki sınırlar dışında kanuna aykırı olarak ek iş yaparlarsa ciddi disiplin cezaları ile karşılaşıyor. 657’deki düzenlemeye göre, ticaret yapan veya kamu personelilara yasaklanan işlerde bulunanlara kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmekte.
